آیا مدیران حقوقی سابق شرکت‌ها ممنوع الخروج مالیاتی می‌شوند؟

بسیاری از مدیران حقوقی شرکت‌ها بر این باورند که مسئولیت آن‌ها در شرکت تحت مدیریت آن‌ها تنها تا زمانی است که مدیر آن شرکت هستند و با پایان دوره مدیریت و تَرک سمت، دیگری مسئولیتی متوجه آن‌ها نیست و مسئول پاسخگویی به چالش‌های مالیاتی شرکت نیستند. در این یادداشت به بررسی قانونی این مسئله پرداخته و مسئولیت مدیران حقوقی سابق شرکت‌ها را در قبال مسائلی همچون بدهی مالیاتی تشریح می‌کنیم.

باور رایج درباره مسئولیت مالیاتی مدیران حقوقی شرکت‌ها

همین حالا اگر با بسیاری از مدیران حقوقی شرکت‌ها صحبت کنید، به شما خواهند گفت که مسئولیت آن‌ها در قبال مسائل مالی همچون مالیات، پس از تصویب صورت‌های مالی در مجمع به پایان می‌رسد و پس از پایان دوره مدیریت آن‌ها، در قبال مسائلی همچون بدهی مالیاتی که در دوره مدیریت آن‌ها به وقوع پیوسته مسئولیتی ندارند.

باور عموم بر این است که مسئولیت پرداخت بدهی مالیاتی فارغ از اینکه مربوط به چه دوره‌ای است، بر دوش مدیران حقوقی فعلی و سهامداران است. طبق این باور، سازمان امور مالیاتی در این موارد تنها می‌تواند به توقیف اموال شرکت و شخص حقوقی بپردازد و مدیران سابق تعهدی در قبال این بدهی ندارند.

اما آنچه در قانون آمده است چیز دیگری است.

مسئولیت مدیران حقوقی سابق نسبت به بدهی مالیاتی دوره تحت مدیریت آن‌ها

برخلاف تصور رایج، مدیران حقوقی نسبت به بدهی مالیاتی دوره تحت مدیریت خود مسئولیت تضامنی دارند؛ بدین معنی که سازمان امور مالیاتی این اختیار را دارد که برای دریافت بدهی خود، علاوه بر توقیف اموال شرکت، به توقیف اموال آن‌ها نیز پرداخته و آن‌ها را ممنوع الخروج کند.

توجه داشته باشید که تصویب صورت‌های مالی در مجمع صرفاً به معنی سلب مسئولیت سهامداران و مدیران شرکت نسبت به یکدیگر است، اما به معنی پایان مسئولیت آن‌ها نسبت به سازمان امور مالیاتی نیست.

دراین‌باره بهتر است نگاهی به ماده 122 قانون برنامه پنجم توسعه بیندازیم:

ماده 122 ـ مدیران اشخاص حقوقی غیردولتی به‌طور جمعی یا فردی، نسبت به پرداخت مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و همچنین مالیات‌هایی که اشخاص حقوقی به‌موجب مقررات قانون مالیات‌های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده مکلف به کسر یا وصول یا ایصال آن بوده و مربوط به دوران مدیریت آن‌ها باشد با شخص حقوقی مسؤولیت تضامنی خواهند داشت. این مسؤولیت مانع از مراجعه ضامن‌ها به شخص حقوقی نیست.

حالا در کنار این، نگاهی هم به ماده 202 قانون مالیات‌های مستقیم می‌اندازیم:

ماده 202- وزارت امور اقتصادی و دارایی یا سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند از خروج بدهکاران مالیاتی … از کشور جلوگیری نماید.

حکم این ماده در مورد اشخاص عازم سفر واجب با درخواست و تأیید مراجع ذی‌ربط اعزام کننده مبنی بر میسر نبودن پرداخت بدهی مالیاتی مربوط، با اخذ تضمین لازم جاری نیست.

حکم این ماده در مورد مدیر یا مدیران مسئول اشخاص حقوقی خصوصی بابت بدهی قطعی مالیاتی شخص حقوقی اعم از مالیات بر درآمد شخص حقوقی یا مالیات‌هایی که به‌موجب این قانون شخص حقوقی مکلف به کسر و ایصال آن است و مربوط به دوران مدیریت آنان بوده نیز جاری است. مراجع ذی‌ربط با اعلام وزارت یا سازمان ‌مزبور مکلف به اجرای این ماده می‌باشند.

تبصره – درصورتی‌که مؤدیان مالیاتی به‌قصد فرار از پرداخت مالیات اقدام به نقل‌وانتقال اموال خود به همسر و یا فرزندان نمایند سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند نسبت به ابطال اسناد مذکور از طریق مراجع قضایی اقدام نماید.

همان‌طور که مشاهده می‌کنید در این دو ماده‌قانونی صراحتاً آمده است که «مدیران اشخاص حقوقی غیردولتی نسبت به پرداخت مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی مربوط به دوران مدیریت آن‌ها با شخص حقوقی مسؤولیت تضامنی خواهند داشت و این مسؤولیت مانع از مراجعه ضامن‌ها به شخص حقوقی نیست».

بنابراین سازمان امور مالیاتی می‌تواند مدیر حقوقی سابق یک شرکت را (فارغ از اینکه سهامدار آن شرکت است یا خیر) با توجه به بدهی مالیاتی مربوط به دوره مدیریتی آن ممنوع الخروج کرده، اموال او را توقیف کند و یا حتی اموالی که او به نام خانواده خود کرده است را نیز مصادره کند. این ابزار قانونی سازمان امور مالیاتی در قبال مدیران سابق شرکت‌ها است.

البته در اینجا بهتر است به نکته بسیار مهمی اشاره کرد و آن این است که وقتی صحبت از مدیر حقوقی شرکت می‌شود، منظور تنها افرادی است که حق امضا داشته‌اند. مطابق رأیی که از سوی دیوان عدالت اداری دراین‌باره منتشرشده است، «صرفاً مدیران دارای حق امضای اسناد تعهدآور (اعم از موظف و غیرموظف) را می‌توان ممنوع الخروج نمود. ضمناً توجه خواهند داشت با توجه به مفاد ماده 202 قانون مالیات‌های مستقیم، ابتدا مدیران صاحب امضاء مجاز فعلی و در صورت عدم امکان وصول مالیات، مدیرانی که بدهی قطعی مالیاتی شخص حقوقی مربوط به دوران مدیریت آنان و صاحب امضای مجاز بوده‌اند مسئولیت دارند».

امیدوارم این یادداشت باعث رفع ابهام شما شده و درصورتی‌که در حال حاضر مدیر حقوقی یک شرکت هستید، متوجه مسئولیت مالیاتی خود شده باشید. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره مالیاتی می‌توانید همین حالا با پرشین تکس تماس بگیرید.