همه ما کلمه «اظهارنامه مالیاتی» به گوشمان خورده است؛ اگر صاحب کسب‌وکاری باشیم به‌صورت مستقیم با اظهار نامه مالیاتی درگیر بوده‌ایم و اگر تابه‌حال با آن سروکار نداشته‌ایم هم حتماً این کلمه را در رسانه‌ها شنیده‌ایم. همه این‌ها باعث می‌شود به یک سؤال به‌صورت جدی فکر کنیم؛ اظهار نامه مالیاتی چیست؟
در این یادداشت تلاش کرده‌ایم به زبان ساده و کمترین استفاده از اصطلاحات سخت قانونی و حقوقی، به شما بگوییم که اظهارنامه مالیاتی چیست و چه کسانی باید اظهارنامه مالیاتی را پر کنند. :.
اظهارنامه مالیاتی چیست؟
پیش از اینکه به این سؤال پاسخ دهیم، باید با دو روش محاسبه میزان مالیات، یعنی روش علی‌الرأس و روش خود اظهاری آشنا شوید.
روش محاسبه علی‌الرأس مالیات چیست؟
درگذشته، روشی قدیمی و سنتی برای محاسبه مالیات افراد در نظر گرفته می‌شد. این روش که هنوز هم رواج داد، به نام روش «علی‌الرأس» شناخته می‌شود و میزان مالیات مؤدی را به نظر مأمور ممیز مالیات منوط می‌کند.
مأمور اداره مالیات به بازدید از محل کسب صاحبان مشاغل پرداخته و بر اساس محاسبات نسبی‌ای که در ذهن خود انجام می‌دهد و به‌صورت علی‌الرأس میزان مالیات را برای صاحبان مشاغل تعیین می‌کند.
بشر، پس از گذشت سال‌ها از راه‌اندازی سیستم مالیات، به این نتیجه رسید که روش محاسبه علی‌الرأس مالیات کاربردی نبوده و علاوه بر اینکه دقت لازم را دارا نیست، وقت زیاد و هزینه فراوانی را بر دوش ادارات مالیاتی می‌گذارد.
علاوه بر این، این روش عدالت مالیاتی را خدشه‌دار می‌کند؛ روش محاسبه علی‌الرأس دقیق نبوده و میزان آن معمولاً بیش از میزانی است که مؤدی در روش خود اظهاری به آن می‌رسد.
روش خود اظهاری مالیاتی چیست؟
سیستم‌های اقتصادی قدرتمند دنیا، پس از مطالعات فراوان، شیوه خود اظهاری مالیاتی را جایگزین شیوه علی‌الرأس کردند. در خود اظهاری مالیاتی، افراد به‌صورت داوطلبانه و البته شفاف، گردش اقتصادی یک‌ساله خود را از طریق روش‌های مشخص اقرار کرده و میزان مالیات پرداختی خود (با توجه به قوانین مالیاتی) را اعلام می‌کنند.
در این شیوه، افراد باید با پر کردن فرم‌هایی مشخص، عملکرد مالی یک سال خود را به اداره مالیات گزارش کنند و بر اساس قوانین مالیاتی، میزانی مشخص از درآمد اقراری خود را به اداره مالیات یا همان دولت پرداخت کنند.
در حال حاضر قریب‌به‌یقین کشورهای توسعه‌یافته از شیوه خود اظهاری برای محاسبه میزان مالیات افراد استفاده می‌کنند. قوانین شفاف مالی و همچنین نظارت‌های شدید بر سیستم‌های مالی و بانکی باعث شده است تا در این کشورها، اظهارنامه‌های مالیاتی در اکثر موارد درست و بدون پنهان‌کاری باشند.
خود اظهاری‌ها نیز در بیش از 90 درصد موارد بدون بررسی مجدد پذیرفته می‌شوند و تنها درصد اندکی و به‌صورت اتفاقی مورد بازبینی قرار می‌گیرند. البته این در کشورهای توسعه‌یافته اتفاق می‌افتد، نه همه جای دنیا!
تعریف اظهارنامه مالیاتی
همان‌طور که از تعاریف بالا می‌شود فهمید، اظهارنامه مالیاتی به فرم‌ها یا دفترچه‌هایی گفته می‌شود که مؤدیان مالیاتی برحسب عملکرد یک‌ساله مالی خود آن‌ها را پرکرده و در اختیار اداره امور مالیاتی قرار می‌دهند.
اگر بخواهیم کامل‌تر بگوییم، در فرم اظهارنامه مالیاتی، اطلاعاتی مانند درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها، بدهی‌ها، سرمایه، معافیت‌ها، درآمد مشمول مالیات، مالیات و همچنین اطلاعات هویتی و مکانی افراد حقیقی و حقوقی خواسته می‌شود.
چه کسانی باید اظهارنامه مالیاتی را پر کنند؟
قانون مالیات های مستقیم، افرادی که موظف به پرداخت مالیات و پر کردن اظهارنامه مالیاتی هستند را به 5 دسته تقسیم کرده است.
دسته اول افراد و یا شرکت‌هایی که در ایران دارای املاک هستند و باید برای املاک خود مالیات پرداخت کنند. دسته دوم افراد ایرانی مقیم ایران که باید نسبت به درآمدی که در ایران و یا خارج از ایران کسب می‌کنند مالیات پرداخت کنند.
دسته سوم افراد ایرانی ساکن خارج از ایران که باید نسبت به درآمد کسب کرده خود در خارج از ایران مالیات پرداخت کنند. دسته چهارم شرکت‌ها یا افراد حقوقی ایرانی که باید برای کل درآمدهایی که چه در ایران و چه خارج از ایران کسب می‌کنند، مالیات پرداخت کنند.
در آخر هم دسته پنجم، افراد یا شرکت‌های غیر ایرانی در ایران که باید برای درآمدی که در ایران به شیوه‌های مختلف کسب می‌کنند، فرم اظهارنامه مالیاتی را پرکرده و مالیات پرداخت کنند.
همان‌طور که گفته شد همه افرادی که در دسته‌های بالا جای می‌گیرند، باید در موعد مقرر فرم اظهارنامه مالیاتی را پرکرده و به اداره مالیات محل سکونت خود تقدیم کنند.
پیشنهاد : گروه بندی مالیاتی اشخاص حقیقی
انواع اظهارنامه مالیاتی در ایران
از سال 91، فرم‌های اظهارنامه مالیاتی به‌صورت الکترونیکی شده و از طریق اینترنت قابل‌ارسال و پرداخت است. این فرم‌ها به چند نوع مختلف تقسیم می‌شوند که هر شخص حقیقی یا حقوقی، هنگام مراجعه به وب‌سایت سازمان امور مالیاتی، به‌تناسب باید فرم مخصوص به خود را پر کند. انواع اظهارنامه مالیاتی عبارت‌اند از:
- اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی: اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی در دو قالب اظهارنامه انفرادی و مشارکتی قابل‌ارائه بوده و پایان خردادماه آخرین‌مهلت تسلیم آن به اداره امور مالیاتی است.
- اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی: اشخاص حقوقی و شرکت‌هایی که پایان سال مالی آن‌ها 29 اسفند است تا پایان تیرماه فرصت دارند اظهارنامه مالیاتی خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند.
- اظهارنامه املاک: همان‌طور که گفته شد، تمامی افرادی که املاک خود را اجاره داده و از آن طریق کسب درآمد می‌کنند، موظف به پرداخت مالیات هستند. پایان تیرماه آخرین موعد ارائه اظهارنامه مالیاتی املاک است.
- اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل خودرو: کلیه صاحبان خودروهای باری، راه‌سازی، عمومی و تاکسی‌ها موظف‌اند پایان هرسال مالیات درآمد کسب‌شده خود را پرداخت نمایند. این افراد می‌توانند با مراجعه به دفاتر پست و یا دفاتر پیشخوان دولت و با در دست داشتن مدارک لازم، اقدام به خود اظهاری کنند.
- اظهارنامه مالیات بر ارزش‌افزوده: این نوع اظهارنامه به‌صورت فصلی تسویه می‌شود.
استفاده از مشاوره مالیاتی برای خود اظهاری مالیاتی
آنچه در بالا و به‌طور خلاصه گفته شد، پیچیدگی‌های بسیاری دارد و کوچک‌ترین غفلت در هریک از مراحل ارائه اظهارنامه مالیاتی، موجب پرداخت هزینه‌های فراوانی می‌شود. استفاده از مشاوره مالیاتی نه‌تنها باعث پر شدن دقیق فرم‌های اظهارنامه مالیاتی می‌شود، بلکه شمارا از پرداخت مالیات اضافی نجات می‌دهد. همین حالا با تماس با مشاور مالیاتی پرشین تکس، تمامی امور مالیاتی خود را به وکلای مالیاتی کارکشته پرشین تکس سپرده و با خیالی آسوده کسب‌وکار خود را مدیریت کنید.
