حسابداری جزو رشته‌های تحصیلی و شغلی پرطرفدار و درعین‌حال با بازار کار پررونق همیشگی است. همچنین حسابداری را می‌توانیم مهم‌ترین بخش یک کسب‌وکار در نظر بگیریم، چراکه پیشرفت، زنده ماندن و یا شکست یک کسب‌وکار به گزارش‌هایی بستگی دارد که از حسابداری صادر می‌شود.
در این یادداشت درباره حسابداری نوشته‌ایم و انواع حسابداری، مفروضات، اصول اولیه و میثاق‌های آن را نام‌برده و شرح داده‌ایم. با پرشین تکس همراه باشید.
در این یادداشت می‌خوانید:
حسابداری چیست
حسابداری را می‌توان یکی از مهم‌ترین فنون حال حاضر در دنیا به شمار آورد. این فن که برخی آن را «علم حسابداری» می‌نامند، همچون «زبانی» است که شرایط مالی یک کسب‌وکار را برای مدیران و سهامداران روشن می‌کند. اما تعریف حسابداری در بیشتر منابع تقریباً مشترک است. تعریف حسابداری را در زیر می‌خوانید:
تعریف حسابداری
حسابداری فرایند ثبت معاملات مالی مربوط به یک کسب‌وکار است. فرایند حسابداری شامل خلاصه‌سازی، تحلیل و گزارش این معاملات به طرف‌هایی است که به هر نحو به این اطلاعات نیاز دارند؛ مانند سهامداران، مدیران و یا اداره مالیات. صورت‌های مالی تهیه‌شده در حسابداری، خلاصه‌هایی موجز از معاملات مالی در یک بازه زمانی، فعالیت‌های شرکت، وضعیت مالی و جریان نقدی کسب‌وکار است.
همان‌طور که گفته شد، حسابداری یکی از کلیدی‌ترین بخش‌های یک کسب‌وکار است. حسابداری یک شرکت را بسته به حجم کاری آن می‌تواند تنها یک دفتردار، یک حسابدار، یک دپارتمان بزرگ حسابداری و یا یک شرکت حسابداری انجام دهد. گزارش‌های مالی تهیه‌شده در بخش حسابداری یک شرکت در انواع مختلف آن می‌تواند به مدیران شرکت در تصمیم‌گیری‌های آن‌ها کمک کرده و باعث اتخاذ استراتژی‌های مالی بهتر برای کسب‌وکار شود.
کارهای ساده حسابداری را یک دفتردار می‌تواند انجام دهد اما امور تخصصی‌تر از عهده برخی افراد متخصص در هریک از حوزه‌ها برمی‌آید. به‌طور مثال مسائل مربوط به حسابرسی را باید به یک حسابرس سپرد، مسائل مربوط به مالیات و اظهارنامه مالیاتی تنها از عهده یک مشاور مالیاتی برمی‌آید و مسائل کلان حسابداری یک کسب‌وکار بزرگ را تنها می‌توان به یک مشاور حسابداری سپرد.
انواع حسابداری
حسابداری به‌عنوان یک رشته عمومی، به سه دسته تخصصی تقسیم می‌شود. انواع حسابداری عبارت‌اند از حسابداری مالی، حسابداری صنعتی و حسابداری مدیریت که در ادامه هریک از آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
حسابداری مالی
حسابداری مالی به فرایندی گفته می‌شود که به تهیه صورت‌های مالی موقت و یا سالیانه اختصاص دارد. در حسابداری مالی خلاصه نتایج تمامی معاملات مالی یک بازه زمانی مشخص در ترازنامه، صورت‌های درآمد و صورت‌های جریان نقدی آورده می‌شود.
صورت‌های مالی سالیانه اغلب شرکت‌ها توسط مؤسسات حسابرسی‌ای در خارج از شرکت مورد بازبینی قرار می‌گیرند. به‌طور مثال شرکت‌هایی که سهامی عام هستند ملزم به استفاده از مؤسسات حسابرسی مجاز مشخص‌شده در قانون هستند. بااین‌حال اغلب شرکت‌های خصوصی که الزام قانونی‌ای به حسابرسی ندارند نیز این کار را انجام می‌دهند.
حسابداری صنعتی
حسابداری صنعتی نوعی از حسابداری است که مدیران را در قیمت یابی محصولات یاری می‌کند. به‌طور خلاصه حسابداری صنعتی تمام هزینه‌های تولید یک محصول را برآورد و محاسبه می‌کند. اطلاعات ارائه‌شده در حسابداری صنعتی توسط مدیران، تحلیل گران و حسابداران بررسی شده و درنهایت در قیمت‌گذاری محصول و تصمیمات مشابه تأثیرگذار می‌شود.
حسابداری مدیریت
حسابداری مدیریت نوعی از حسابداری است که گزارش‌های مالی صادرشده توسط آن، به مدیران کسب‌وکار کمک می‌کند تا در تصمیمات آینده سازمان مطبوع خود استراتژی‌های بهتری را در پیش گیرند. حسابداری مدیریت نیز تقریباً از همان داده‌هایی استفاده می‌کند که در حسابداری مالی استفاده می‌شود، با این تفاوت که این داده‌ها را به شکلی دیگر سازمان‌دهی و استفاده می‌کند.
حسابداری مدیریت همچنین به‌عنوان ابزاری برای بودجه‌بندی، پیش‌بینی مالی و تحلیل شرایط بازار استفاده می‌شود. به‌طورکلی هر اطلاعات مالی‌ای که به مدیریت کسب‌وکار کمک کند، زیرمجموعه حسابداری مدیریت قرار می‌گیرد.
مفروضات حسابداری
پیش از شروع هرگونه عملیات حسابداری، نیازمند پیش‌فرض‌های اولیه‌ای هستیم که بر مبنای آن‌ها حسابداری انجام پذیرد. این پیش‌فرض‌ها که آن‌ها را «مفروضات حسابداری» نام‌گذاری کرده‌اند، تعیین‌کننده نوع ثبت‌اسناد و صورت‌های مالی و دیگر ثبت و ضبط‌های حسابداری در یک سازمان هستند.
مفروضات حسابداری، خود پایه‌گذار و تعیین‌کننده اصول حسابداری هستند. در زیر مفروضات حسابداری را معرفی کرده و یک‌به‌یک به‌صورت مختصر تعریف کرده‌ایم.
فرض تفکیک شخصیت
یکی از اساسی‌ترین مفروضات حسابداری است که بر مبنای آن یک شرکت، مستقل از مالکان آن دارای شخصیت حقوقی است و می‌تواند کسب درآمد کرده و هزینه کرد داشته باشد. به‌طور مثال بر مبنای این فرض پرداخت بدهی مالکان شرکت بر دوش شرکت نیست.
فرض تداوم فعالیت
بر مبنای این فرض یک شرکت حقوقی برای یک مدت مشخص و قابل پیش‌بینی فعالیت خواهد داشت. این فرض که در ادامه فرض تفکیک شخصیت به وجود می‌آید، بدهی‌ها و درآمدهای شرکت را به بلندمدت و کوتاه‌مدت تقسیم می‌کند.
فرض دوره مالی
گزارش‌های مالی صادرشده از سوی شرکت به بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت مانند سه‌ماهه و یک‌ساله تقسیم می‌شود تا بهره‌برداران شرکت بتوانند اطلاعات موردنیاز خود را از آن‌ها برداشت کنند.
فرض واحد اندازه‌گیری
در ابتدای شروع کار واحد اندازه‌گیری حسابداری که همان واحد پول است مشخص می‌شود و تمامی صورت‌های مالی بر مبنای آن واحد پول صادر می‌شوند.
فرض تعهدی
بر اساس فرض تعهدی تمامی هزینه‌ها و درآمدها به‌محض شناسایی و تحقق و بدون توجه به زمان وصول آن‌ها باید ثبت شوند.
اصول حسابداری
اصول حسابداری مجموعه اصول، استانداردها و رویه‌هایی گفته می‌شود که با هدف ارتقای شفافیت، ثبات و قیاس پذیری صورت‌های مالی تعریف‌شده‌اند. اصول حسابداری نسبت به مفروضات حسابداری بیشتر جنبه کاربردی و اجرایی داشته و مشخص‌تر و جزئی‌تر هستند.
در زیر اصول اولیه حسابداری و تعریف کوتاهی از آن‌ها را می‌خوانید.
اصل بهای تمام‌شده
طبق این اصل مبادلات حسابداری مطابق با بهای تمام‌شده آن‌ها در زمان دریافت یا پرداخت آن‌ها ثبت می‌شوند.
اصل همزمانی
این اصل را با نام «اصل تطابق» یا «اصل مقابله هزینه‌ها با درامدها» نیز می‌شناسند. بر مبنای اصل همزمانی، سود و زیان حاصل از مبادلات یک دوره مالی، باید در همان دوره مالی لحاظ شود.
اصل تحقق درامد
مطابق با اصل تحقق درامد، شناسایی درامد تنها درزمانی صورت گرفته و در دفاتر ثبت می‌گردد که یا مبادله‌ای صورت گرفته باشد و یا فرایند کسب سود (یا زیان) به‌صورت تمام و کمال انجام‌شده باشد.
اصل افشای کامل
بر مبنای اصل افشای کامل، تمامی رویدادهای مالی مهم و تأثیرگذار شرکت باید برای منتفعان در اولین زمان ممکن و به صورتی مناسب اعلام و افشا شود.
میثاق‌ها یا اصول محدودکننده حسابداری
میثاق‌های حسابداری که آن‌ها را به نام اصول محدودکننده حسابداری نیز می‌شناسند، مفاهیمی کلی‌تر هستند که مفروضات و اصول حسابداری را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند و هدف آن‌ها روشن کردن استراتژی حسابداری یک کسب‌وکار است.
میثاق‌های حسابداری را در زیر می‌خوانید.
اصل فزونی منافع بر مخارج
بر مبنای این اصل تهیه گزارش مالی نباید هزینه‌ای بیشتر از منافع حاصل از آن داشته و باید توجیه اقتصادی داشته باشد.
اصل اهمیت
بر مبنای این اصل، حسابداران می‌توانند برای رسیدگی و تهیه گزارش از اقلام و مبادلاتی که ارزش آن‌ها در مقایسه با گردش مالی کل کسب‌وکار ناچیز است از روش‌های حسابداری استاندارد عدول کرده و روش‌های کم‌هزینه‌تری را اعمال کنند.
اصل خصوصیات صنعت
بر اساس این اصل حسابداران می‌توانند با توجه به ویژگی‌های صنعت از روش‌های حسابداری مقرون به‌صرفه‌تری استفاده کنند که علاوه بر صرفه‌جویی، گزارش‌های مفیدتری را به منتفعان انتقال دهد.
اصل احتیاط
بر مبنای این اصل در گزارش‌گیری و درزمانی که در بهای تمام‌شده ابهام وجود دارد، حسابداران باید کمترین درامد ممکن و بیشترین هزینه ممکن را در گزارش‌های خود درج کنند.
