یکی از حساس‌ترین مشاغلی که می‌تواند سلامت اقتصادی یک کشور را تأمین کند، حسابرسی است. حسابرسی را می‌توان ستون یک اقتصاد سالم قلمداد کرد که بدون آن سیستم مالی توان ایستادگی ندارد. بااین‌حال بسیاری از ما نمی‌دانیم که حسابرسی چیست و حسابرس کیست. در این یادداشت ضمن معرفی حسابرسی، انواع حسابرسی و تفاوت و ارتباط آن با حسابداری را به شما خواهیم گفت.
تعریف حسابرسی چیست؟
مطابق «بیانیه مفاهیم بنیادی حسابرسی» که توسط «انجمن حسابداری آمریکا» منتشرشده است، حسابرسی عبارت است از «فرایندی بسامان به شکل جمع‌آوری و ارزیابی بی‌طرفانهٔ شواهد دربارهٔ ادعاهای مربوط به فعالیت‌ها و وقایع اقتصادی، برای تعیین میزان انطباق این ادعاها با معیارهای از پیش تعیین‌شده و گزارش نتایج به اشخاص ذی‌نفع». این بیانیه تلاش کرده است به شکلی جامع و درعین‌حال کوتاه حسابرسی را تعریف کند، اما شاید فهم این تعریف موجز اندکی برای مخاطبان سخت باشد.
به‌طور ساده حسابرسی فرایندی است که در آن اسناد، صورت‌ها و معاملات مالی یک مجموعه موردبررسی و صحت سنجی قرار می‌گیرد و در انتها نتایج این بررسی در قالب یک گزارش به ذینفعان و کسانی که درخواست حسابرسی داده‌اند ارائه می‌شود. بر همین اساس در حسابرسی اسناد مالی ثبت‌شده در حسابداری یک شرکت، مورد واکاوی قرار می‌گیرد تا هرگونه خطا یا تقلب در آن کشف‌شده و از بروز فساد در سیستم جلوگیری شود.
حسابرسی بر مبنای استانداردهایی انجام می‌شود که توسط یک موسسه بالادستی ابلاغ می‌شود. از همین رو، در فرایند حسابرسی اسناد مالی از جهت انطباق آن‌ها با استانداردهای حسابداری موردبررسی و تحلیل قرار می‌گیرند. به‌طور خلاصه همان‌طور که گفته شد، حسابرسی فرایندی است جهت تائید و یا رد صحت اطلاعات و گزارش‌های مالی یک شرکت.
انواع حسابرسی
حسابرسی هم همچون حسابداری انواع مختلفی دارد که هرکدام از آن‌ها کاربردهای مخصوص به خود را دارد. این انواع عبارت‌اند از حسابرسی قانونی، حسابرسی داخلی، حسابرسی صورت‌های مالی، حسابرسی رعایتی و حسابرسی عملیاتی. در ادامه به معرفی تک‌تک انواع حسابرسی می‌پردازیم.
حسابرسی قانونی
حسابرسی قانونی در مواقعی کاربرد دارد که قصد ارائه یک نظر کارشناسی بی‌طرفانه از صورت‌های مالی در میان است. به‌طور مثال زمانی که شرکا به اختلاف می‌خورند ممکن است از حسابرسی قانونی برای رفع اختلاف خود کمک بگیرند. از سوی دیگر این نوع حسابرسی برای اثبات قانونی تقلب یا فساد مالی در یک مجموعه نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
حسابرسی داخلی
برخی از مدیران برای اینکه به‌طور مستمر بخش مالی شرکت خود را راستی آزمایی کنند، بخشی کوچک و مستقل از دپارتمان مالی شرکت ایجاد کرده و افرادی را به حسابرسی مستمر می‌گمارند. این شیوه معمولاً در سازمان‌ها و کسب‌وکارهای بزرگ بیشتر مورداستفاده قرار می‌گیرد.
حسابرسی صورت‌های مالی
حسابرسی مالی اصلی‌ترین نوع حسابرسی است که در آن صورت‌های مالی از تمامی جنبه‌های آن ازجمله مطابقت با استانداردهای حسابداری موردبررسی قرار می‌گیرند. درنهایت گزارش ارائه‌شده توسط حسابرس در این نوع حسابرسی نیز باید مبتنی بر اصول و استانداردها و با شواهد و مدارک مستند باشد.
حسابرسی رعایتی
در حسابرسی رعایتی میزان رعایت اصول و ضوابط و راهبردهای شرکت در حیطه مالی توسط حسابرسی موردبررسی و مطابقت قرار می‌گیرد.
حسابرسی عملیاتی
حسابرسی عملیاتی نسبت به سایر انواع حسابرسی تفاوت ویژه‌ای دارد؛ در حسابرسی عملیاتی بررسی «صرفه اقتصادی» در روند مالی شرکت موردبررسی قرار می‌گیرد و میزان اثربخشی و سودآوری مالی شرکت موردحسابرسی قرارگرفته و طی گزارشی به مدیران ارائه می‌شود. در حسابرسی عملیاتی حسابرس پیشنهادهای اصلاحی خود را نیز در کنار ارائه گزارش به مدیریت انتقال می‌دهد.
حسابرس کیست
حالا با خواندن مطالب بالا احتمالاً پاسخ به این سؤال ساده باشد. به‌طور ساده می‌توان گفت که حسابرس کسی است که مسئولیت حسابرسی صورت‌ها و اسناد مالی یک کسب‌وکار را بر عهده می‌گیرد. به‌طور طبیعی حسابرس باید مستقل از مجموعه تحت حسابرسی بوده و با بخش حسابداری و مالی شرکت و افراد شاغل در آن رابطه نداشته و منافع مشترک نداشته باشد.
یک حسابرس باید تحصیلات حسابداری داشته و به‌صورت تخصصی در شاخه حسابرسی دانش و تجربه داشته باشد. تسلط به اصول و استانداردهای حسابداری (علاوه بر استانداردهای حسابرسی) از دیگر ویژگی‌هایی است که یک حسابرس باید دارا باشد. در غالب نقاط دنیا برای تبدیل‌شدن به یک حسابرس، باید از سازمان یا نهادی مشخص گواهینامه صلاحیت دریافت کرد. بدیهی است درصورتی‌که یک حسابرس در کار خود تخلفی انجام دهد، علاوه بر ابطال این گواهینامه، با توجه به حساسیت کار، معمولاً مجازات سنگینی هم‌ردیف متهم اصلی برای او در نظر می‌گیرند.
انواع حسابرس
حسابرسان ازنظر نوع و نحوه فعالیت نیز قابل دسته‌بندی هستند. به‌طورکلی 3 نوع حسابرس مستقل، حسابرس دولتی و حسابرس داخلی را می‌توان متصور بود.
حسابرس مستقل
حسابرسان مستقل افراد و یا شرکت‌هایی هستند که به‌صورت حرفه‌ای اقدام به ارائه خدمات حسابرسی می‌کنند. این افراد غالباً از سوی مدیران شرکت‌ها دعوت به کار شده و در قالب یک قرارداد اقدام به حسابرسی صورت‌های مالی یک مجموعه می‌کنند. ممکن است به فراخور نیازهای مدیریت، گزارش‌های مختلفی از سوی حسابرس مستقل به شرکت ارائه شود که پیشنهادهای اصلاحی نیز ازجمله آن است.
حسابرس دولتی
همان‌طور که از نام آن مشخص است، حسابرس دولتی با تکیه‌بر استانداردهای حسابداری دولتی، به بررسی و تحلیل ابعاد مختلف مالی یک سازمان یا نهاد دولتی می‌پردازد.
حسابرس داخلی
همان‌طور که در بخش حسابرسی داخلی گفته شد، حسابرس داخلی از سوی مدیرعامل و یا هیئت‌مدیره به بررسی و تحلیل مستمر فعالیت‌های مالی شرکت می‌پردازد و در بازه‌های زمانی مشخص اقدام به ارائه گزارش می‌کند. بدیهی است، باوجود شاغل بودن حسابرس داخلی در شرکت، این فرد به‌طور کاملاً مستقل از بخش حسابداری فعالیت می‌کند.
حسابرسی چه تفاوتی با حسابداری دارد؟
اصلی‌ترین تفاوت حسابرسی با حسابداری در ماهیت کاری آن‌ها است؛ حسابداری شغلی عملیاتی مبتنی بر ثبت گزارش است، درحالی‌که حسابرسی کاملاً نظارتی و کنترلی است. در حقیقت حسابرس و حسابدار در دو سوی فرایند مالی شرکت قرار دارند. تفاوت دیگر حسابدار و حسابرس شیوه فعالیت آن‌ها است؛ حسابدار هرروز و به‌طور مستمر اقدام به حسابداری شرکت می‌کند، درحالی‌که حسابرس غالباً در مواقع خاص و در صورت لزوم وارد عمل می‌شود.
اما تفاوت اصلی حسابدار و حسابرس در توانایی‌ها و مهارت آن‌ها است. یک حسابدار باید قدرت محاسبه بالایی داشته باشد، درحالی‌که حسابرس قدرت تجزیه تحلیل و تیزبینی بیشتری نیاز دارد.
چه ارتباطی میان حسابرسی و حسابداری وجود دارد؟
برای پاسخ به این سؤال باید گفت که هردو فرایند از یک علم مشترک استفاده می‌کنند. در حقیقت هر آنچه یک حسابدار بلد است یک حسابرس می‌داند و هر آنچه یک حسابرس می‌داند، یک حسابدار بلد است. هم حسابداری و هم حسابرسی مبتنی بر محاسباتی هستند که در قالب استانداردهایی مشخص باید انجام شوند.
از جهت آکادمیک و رشته دانشگاهی، غالباً حسابرسی را به‌عنوان شاخه‌ای از حسابداری قلمداد می‌کنند. درواقع در شاخه حسابرسی، فرد مهارت‌های موردنیاز یک حسابرس را به‌صورت تخصصی آموزش می‌بیند.
یک موسسه حسابرسی خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
برای یافتن یک شرکت و موسسه حسابرسی خوب پیش از هر چیز باید رزومه و کارنامه آن شرکت را بررسی کنید. ازآنجایی‌که در انتخاب حسابرس بیش از هر چیز دیگری اعتماد اهمیت دارد، رزومه شرکت حسابرسی می‌تواند تا حدود زیادی در این زمینه شمارا روشن کند. از سوی دیگر تجربه، تحصیلات و تخصص نیز از عوامل دیگری هستند که حتماً باید در نظر بگیرید.
شرکت حسابداری و حسابرسی پرشین تکس با داشتن تجربه‌ای بالا در عرصه حسابرسی، یکی از مورد اعتماد ترین شرکت‌های حسابرسی در ایران محسوب می‌شود که کارنامه درخشان آن مؤید این مطلب است. همین حالا با تماس با پرشین تکس، حسابرسی کسب‌وکار خود را به ما بسپارید و دغدغه‌های بخش حسابداری خود را به حداقل برسانید.
